حاملگی خارج از رحم، که به آن حاملگی اکتوپیک نیز گفته میشود، به حالتی اشاره دارد که در آن جنین در خارج از رحم، معمولاً در یکی از لولههای فالوپ (که لولههای اسپرم را به رحم متصل میکند) قرار میگیرد و رشد میکند. این نوع حاملگی نمیتواند به درستی رشد کند و معمولاً به خطرات جدی برای سلامت مادر منجر میشود.
علامتهای معمول حاملگی خارج از رحم شامل درد شکم (خصوصاً در یک طرف)، خونریزی واژینال و علائم مربوط به حاملگی عادی مانند تهوع و حساسیت پستان است. در صورتی که این وضعیت تشخیص داده شود، معمولاً نیاز به مداخله پزشکی فوری وجود دارد تا از عوارض احتمالی جلوگیری شود.
انواع حاملگی خارج رحمی
شایعترین نوع بارداری خارج رحمی که در بیش از ۹۰ درصد موارد مشاهده میشود، بارداری لولهای نام دارد. در بارداری لولهای تخمک بارور شده در قسمت لوله فالوپ کاشته خواهد شد. به جز بارداری لولهای، حاملگی خارج رحمی ممکن است در سایر قسمتهای بدن نیز رخ بدهد که عبارتند از:
1. تخمدان: معمولاً یک درصد از حاملگیهای خارج رحمی در قسمت تخمدان رخ میدهد.
2. لگن یا حفره شکمی: وقوع این نوع بارداری خارج رحمی بسیار نادر است.
3. سرویکس یا قسمت تحتانی دهانه رحم: این نوع حاملگی نیز به عنوان یکی از نادرترین بارداریهای خارج رحمی به شمار میرود.
علائم حاملگی خارج از رحم چیست؟
حاملگی خارج از رحم، یا حاملگی نابجا، زمانی رخ میدهد که تخمک بارور شده در خارج از رحم، معمولاً در لولههای فالوپ، پیوند میشود. علائم این نوع حاملگی میتواند شامل موارد زیر باشد: 1. **درد شدید شکم**: این درد معمولاً یک طرفه است و میتواند ناگهانی و شدید باشد
2. **خونریزی واژینال**: ممکن است خونریزی خفیف یا شدید داشته باشید که معمولاً متفاوت از عادت ماهانه است
3. **درد شانه**: در برخی موارد، درد در ناحیه شانه به دلیل خونریزی داخلی و تحریک دیافراگم ایجاد میشود
4. **حالت تهوع و استفراغ**: ممکن است به علت تغییرات هورمونی و استرس جسمی این علائم را تجربه کنید
5. **احساس ضعف یا سرگیجه**: در صورت خونریزی داخلی، ممکن است احساس ضعف و سرگیجه کنید. اگر شما یا کسی که میشناسید این علائم را دارد، مهم است که به سرعت به پزشک مراجعه کنید.
علت بارداری خارج از رحم
بارداری خارج از رحم، که به آن بارداری اکتوپیک نیز گفته میشود، به شرایطی اشاره دارد که تخمک بارور شده در جایی غیر از رحم، معمولاً در لولههای فالوپ، به رشد ادامه میدهد. این وضعیت میتواند خطرناک باشد و نیاز به درمان فوری دارد. از عوامل شایع بارداری خارج از رحم میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
1. **عفونتها**: عفونتهای قبلی در ناحیه تناسلی یا لگن میتوانند بر لولههای فالوپ تاثیر بگذارد و باعث تنگی یا انسداد شوند
2. **جراحیهای قبلی**: انجام جراحی بر روی رحم یا لولههای فالوپ ممکن است خطر بارداری خارج از رحم را افزایش دهد
3. **استفاده از روشهای پیشگیری از بارداری**: بعضی از روشهای پیشگیری، مانند دیابت (IUD) یا روشهای هورمونی، ممکن است خطر این نوع بارداری را افزایش دهند
4. **عوامل متابولیک و ژنتیکی**: شرایط خاصی ممکن است باعث تغییر در عملکرد ناحیه تناسلی شوند
5. **سیگار کشیدن**: مصرف سیگار میتواند به افزایش خطر ایجاد بارداری خارج از رحم کمک کند. اگر احساس میکنید ممکن است دچار بارداری خارج از رحم باشید، مهم است که فوراً به پزشک مراجعه کنید.
امکان بارداری مجدد بعد از حاملگی خارج از رحم
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟
در صورت مواجه شدن با هر یک از علائم و نشانههای حاملگی خارج از رحم از جمله موارد زیر در اسرع وقت به پزشک یا اورژانس بیمارستان مراجعه کنید.
· احساس درد شدید در لگن یا شکم به همراه خونریزی واژینال
· غش کردن و یا داشتن احساس سبکی شدید در سر
· درد شانه
نتیجه گیری
از آنجایی که بارداری خارج از رحم خطرناک است و امکان انتقال جنین به رحم وجود ندارد، در صورت مشاهده علائم باید در اسرع وقت به پزشک مراجعه نمایید. تاکنون هیچ روشی برای جلوگیری از بارداری خارج از رحم کشف نشده است، بنابراین میتوانید با پزشک خود درباره عوامل ایجادکننده این نوع حاملگی و خطرات آن صحبت کنید.
سوالات متداول
1. آیا داشتن خونریزی پس از جراحی شکمی برای درمان بارداری خارج رحمی طبیعی است؟ داشتن اندکی درد و خونریزی تا یک هفته پس از جراحی شکمی به منظور خارج کردن جنین کاملاً طبیعی است.
2. آیا احتمال بارداری خارج از رحم در IVF وجود دارد؟ معمولا ۵/۱ الی ۵/۲ درصد بانوانی که قصد باردار شدن از طریق این روش را دارند، ممکن است دچار بارداری خارج رحمی شوند. معمولاً این مشکل برای بانوانی که به دلیل اختلال در لولههای فالوپ دچار نازایی هستند اتفاق میافتد، اما احتمال آن بسیار اندک است.
3. چقدر زمان احتیاج است که بتوان به بارداری خارج از رحم پی برد؟ معمولاً پزشکان بارداری خارج از رحم را تا هفته ۱۲ بارداری یعنی در سه ماهه اول تشخیص میدهند. با این وجود بیشتر بانوان در هفته هشتم بارداری متوجه این عارضه خواهند شد.