سزارین
متولد شدن نوزاد در زندگی هر خانمی حس وصف‌ناشدنی مادر شدن را به او هدیه می‌کند؛ اما در کنار این حس غیرقابل‌توصیف مادر سختی‌ها و مشکلات زیادی را متحمل می‌شود. یکی از این سختی‌ها زایمان است؛ زایمان به دو صورت طبیعی و سزارین بسته به شرایط فیزیکی و روحی مادر انجام می‌شود. در این مقاله به زایمان سزارین می‌پردازیم.
در زایمان سزارین نوزاد بجای واژن مادر از طریق عمل جراحی متولد می‌شود. در عمل سزارین پزشک شکم و رحم را می‌شکافد و نوزاد و جفت را از درون رحم بیرون می‌کشد و سپس شکم و دیواره رحم را بخیه می‌کند. خوب است بدانید قبل از هفته ۳۹ حاملگی به‌خاطر احتمال مشکلات تنفسی و رشد ناقص نوزاد عمل سزارین انجام نمی‌شود.
عمل سزارین چگونه انجام می‌شود
ابتدا بیهوشی یا بی‌حسی انجام می‌شود سپس پزشک برشی افقی به طول ۸ الی ۱۰ سانتی‌متر در شکم ایجاد می‌کند تا به رحم برسد. در بعضی از موارد که نوزاد هنوز بالغ نشده است این برش به طور عمودی انجام می‌شود، در این صورت امکان زایمان طبیعی در بارداری‌های بعدی وجود ندارد. بعد از برش شکم، پزشک نوزاد را خارج می‌کند و پس از بریدن بندناف معاینات نوزاد انجام می‌شود. در صورت انجام بی‌حسی موضعی مادر می‌تواند نوزاد را در آغوش بگیرد تا اولین تماس پوستی بین مادر و نوزاد برقرار شود. بعد از آن پزشک بخیه‌کردن شکم و رحم را آغاز می‌کند، این فرایند حدوداً ۳۰ دقیقه به طول می‌انجامد.
انواع سزارین
سزارین برنامه‌ریزی‌شده
مادرانی که عمل سزارین برنامه‌ریزی‌شده دارد ؛ از تاریخ دقیق تولد فرزندشان آگاه هستند و مانند سایر افراد نیازی نیست به بخش زایمان بیمارستان مراجعه کنند. قبل از عمل سزارین ابتدا به‌منظور دریافت مایعات و دارو رگ‌گیری انجام می‌شود و سپس برای خالی نگه‌داشتن مثانه در زمان جراحی سوندگذاری انجام می‌شود. جالب است بدانید زنانی که سزارین برنامه‌ریزی‌شده دارند از طریق بی‌حسی اپیدورال یا بلوک نمایی بی‌حس می‌شوند. در این صورت امکان در آغوش گرفتن و شیردهی نوزاد (به‌جز مواردی که نوزاد مشکلات تنفسی دارد) برای مادر فراهم می‌شود.
سزارین اورژانسی
همان‌طور که می‌دانید زایمان طبیعی بهترین نوع زایمان است؛ اما در بعضی از موارد پزشک به دلیل حفظ جان مادر و نوزاد و کاهش ریسک زایمان، تصمیم به انجام زایمان سزارین می‌گیرد. عوامل مختلفی مانند خونریزی شدید مادر در زمان زایمان، ترس از آسیب‌دیدن نوزاد موقع زایمان طبیعی، کنده‌شدن زودرس جفت، نارسایی در ضربان قلب جنین و کاهش اکسیژن‌رسانی به جنین باعث انجام زایمان اورژانسی می‌شود.
دلایل انجام زایمان سزارین چیست
در برخی از موارد مادر از همان ماه‌های ابتدایی بارداری تصمیم به انجام زایمان سزارین می‌گیرد. در برخی موارد دیگر نیز پزشک باتوجه‌به بروز برخی از عوارض و مشکلات، زایمان سزارین را تجویز می‌کند. در ادامه به معرفی برخی از دلایل انجام این نوع زایمان می‌پردازیم:
- مشکلات مربوط به جنین رخ دهد
- اغلب موارد زایمان بریچ
- رگ سرراهی
- کاهش اکسیژن‌رسانی به جنین
- درصورتی‌که فرد قبلاً تجربه سزارین داشته باشد
- زمانی که نوزاد در رحم مدفوع کرده باشد
- جفت سرراهی
- جنین بزرگ‌تر از ۴/۵ کیلوگرم
- وجود ناهنجاری‌های رحمی در مادر
- ابتلای مادر به عفونت و امکان انتقال آن به نوزاد
- بیماری‌هایی مانند فشارخون و دیابت در مادر
- بزرگ‌بودن سر جنین و بروز مشکل حین عبور از کانال زایمان
- زمانی که نوزاد از پا متولد شود
- نمایش بندناف
- وجود تب‌خال تناسلی و بیماری HIV
- وقتی در بارداری دوقلویی جنین اول با نمایش سر نباشد
عوارض زایمان سزارین
عمل سزارین جزو شایع‌ترین عمل‌ها به شمار می‌رود؛ اما مانند سایر عمل‌های جراحی عوارض و مشکلاتی را نیز به همراه دارد. عمل سزارین می‌تواند به رحم صدمه بزند و در بارداری‌های آینده مشکلاتی را به وجود آورد. البته بسیاری از مادران بعد از زایمان سزارین، بارداری سالم و زایمان طبیعی خوب و ایمنی را تجربه می‌کنند. در ادامه به معرفی برخی از عوارض زایمان سزارین می‌پردازیم:
- عفونت
- آسیب به نوزاد و مادر
- خونریزی شدید
- واکنش به بیهوشی مانند تهوع، استفراغ، کمردرد و سردرد
- آسیب به اندام‌های داخلی مانند مثانه و روده
- لخته‌شدن خون در پاها یا ریه‌های مادر (ترومبوز وریدی)
- مشکلات تنفسی به علت زایمان زودرس در نوزاد
- افزایش احتمال حاملگی خارج رحم
- خطر تخریب لوله فالوپ
- مشکلات ناباروری
- ضعف عضلات رحم
- مشکلات شیردهی بعد از اپیدورال
- خطر سقط‌جنین در حاملگی بعدی
فواید زایمان سزارین
- استرس کمتر مادر در زمان تولد نوزاد
- درد کمتر مادر نسبت به زایمان طبیعی
- خطر کمبود اکسیژن برای نوزاد کاهش می‌یابد
- کاهش خطر دیستوشی شانه(گیرکردن شانه کودک در کانال زایمان)
- خطر کمتر رابطه‌های جنسی پس از زایمان سزارین
- برنامه‌ریزی دقیق زمان تولد نوزاد
مراقبت‌های بعد از زایمان سزارین
معمولاً مادر ۴۸ ساعت بعد از عمل سزارین از بیمارستان ترخیص می‌شود؛ اما بهبودی کامل ۴ هفته یا بیشتر طول می‌کشد. پیش از ترخیص از بیمارستان پرستار نکات لازم برای بهبودی و مراقب از بخیه‌ها را به مادر گوش زد می‌کند در ادامه به برخی از نکات لازم برای بهبودی پس از زایمان سزارین اشاره می‌کنیم:
- آب و مایعات بنوشید
- از فشارآوردن به ناحیه شکم خودداری کنید
- اگر در ناحیه پایین شکم‌درد داشتید از داروهای مسکن استفاده کنید
- پس از زایمان سزارین خونریزی خواهید داشت در این زمان از نوار بهداشتی استفاده کنید
- از فعالیت‌های شدید ورزشی دوری کنید
- از برقراری رابطه جنسی به مدت ۴ الی ۶ هفته خودداری کنید
- از بلندکردن و کشیدن اجسام سنگین پرهیز کنید
زایمان سزارین چقدر طول می‌کشد
برای بعضی از زنان این سؤال پیش می‌آید که زایمان سزارین چقدر طول می‌کشد. برای پاسخ به این سؤال باید بگوییم که مرحله بخیه‌زدن رحم و شکم (این مرحله حدوداً ۳۰ دقیقه طول می‌کشد) بیشتر از مرحله شکافتن شکم و رحم به طول می‌انجامد. به‌طورکلی عمل زایمان سزارین بین ۴۵ دقیقه تا ۱ ساعت طول می‌کشد.
کلام آخر
آمار انجام زایمان سزارین در ایران بسیار افزایش‌یافته است. مادران به دلایل مختلف از جمله ترس از زایمان طبیعی از انجام این نوع زایمان خودداری می‌کنند؛ اما از عوارض زایمان سزارین آگاهی کامل ندارد. در زایمان طبیعی مادر قبل از زایمان و در زمان زایمان درد دارد و با به‌پایان‌رسیدن زایمان درد کم‌کم متوقف می‌شود؛ اما در زایمان سزارین شکم‌درد، سردرد و سایر دردهای ناشی از عمل سزارین بعد از عمل به سراغ مادر می‌آید و مدت زیادی طول می‌کشد تا مادر به زندگی عادی خود بازگردد.
